مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورمالاۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى جاۋ چىن-شين بىلاي دەدى: ەكونوميكانىڭ جالپى مولشەرى 2012 ـ جىلعى 53 تريلليون 900 ميلليارد يۋاننان 2021 ـ جىلى 114 تريلليون 400 ميلليارد يۋانعا كوتەرىلىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنداعى سالىستىرماسى 2012 ـ جىلعى 11.3 % تەن 2021 ـ جىلى 18 % كە كوتەرىلدى، كىسى باسىنا تۋرا كەلەتىن ٴوندىرىس جالپى ٴونىم قۇنى 6300 دوللاردان ٴوسىپ، 12 مىڭ دوللاردان استى. 

 

وتكەن 10 جىلدان بەرى، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ «ورنىقتىرعىشى» رەتىندە ەلىمىزدىڭ ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ ىستەرىنىڭ دامۋىندا كەلەلى تابىستارعا قول جەتتى. ونەركاسىپ ارتقان قۇنىنىڭ جىلىنا ورتا ەسەپپەن % 6.3 ارتۋىنىڭ استارىندا جاڭاشا ونەركاسىپتەنۋ اياق الىسى كورنەكتى تەزدەگەن، كاسىپ جۇيەسى مەن كاسىپ تىزبەگى اناعۇرلىم كەمەلدەنگەن، ساپا ونىمدىلىگى، سونداي ـ اق جاڭالىق اشۋ قۋاتى، باسەكەلىك قۋاتى، حاۋىپ ـ قاتەرگە توتەپ بەرۋ قۋاتى كورنەكتى جوعارىلاعان ناتيجە جاتىر، ەلىمىز جاساۋ كاسىبىندەگى ٴىرى ەلدەن جاساۋ كاسىبىندەگى قۋاتتى ەلگە دەيىنگى تاريحي بۇرىلىستى قارسى الدى.

 

 ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگىنىڭ ورىنباسار مينيسترى شيىن گو بين بىلاي دەدى: 2012 ـ جىلدان 2021 ـ جىلعا دەيىن جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى 16 تريلليون 980 ميلليارد يۋاننان 31 تريلليون 400 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى سالىستىرماسى % 20 تەن % 30 كە تايادى. 500 ٴتۇرلى نەگىزگى ونەركاسىپ ٴونىمىنىڭ ىشىندە ەلىمىزدە 40 پايىزدان استام ٴونىمنىڭ ٴونىم مولشەرى دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا ٴبىرىنشى ورىندا تۇرادى. 

 

وتكەن 10 جىلدا ەلىمىزدەگى حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ سانى ەكى ەسەلەنىپ، 10 ميلليون 850 مىڭ كاسپورىننان 44 ميلليون 570 مىڭ كاسپورىنعا جەتتى. بۇدان سىرت، ەلىمىز بازارعا كىرۋدە رۇقسات ەتىلمەيتىندەر ٴتىزىمى ٴتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، ٴادىل باسەكەنى تەكسەرۋ ٴتۇزىمىن ورناتىپ، قوعامدىق سەنىمدىلىك جۇيەسى قۇرىلىسىن ونان ارى كەمەلدەندىردى، مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورمالاۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار باس حاتشىسى سۋ ۋي بىلاي دەدى: باعا بازارىن بەلگىلەيتىن، اۋىسۋى دەربەس، ٴتارتىپتى، ورنالاستىرىلۋى جوعارى ٴونىمدى، ٴادىل بازار ٴتۇزىمىن جەدەل كەمەلدەندىرىپ، 100 تريلليون يۋاننان استام ەكونوميكالىق جالپى مولشەرىن، ٴبىر ميلليارد 400 ميلليون جان سانىن، 400 ميلليون يۋان شاماسىنداعى ورتاشا كىرىستەگىلەردى قامتىعان قۇدىرەتتى ىشكى سۇرانىم بازارىن قالىپتاستىردى. 

 

ەلىمىزدىڭ ماكرولىق تەڭشەۋ ٴتاسىلى ۇزدىكسىز جاڭالانىپ، «ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ، قىزمەت وتەۋدى ساپالاندىرۋ» رەفورماسى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلىپ، ساۋدا ورتاسى بارىنشا ساپالانىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ورنى بارعان سايىن بىيىكتەپ، 2013 ـ جىلعى 96 ـ ورىننان 31 ـ ورىنعا كوتەرىلدى. 

 

وتكەن 10 جىلدا ەكونوميكانىڭ ارتۋىن جەبەيتىن قارجى قوسۋ، تۇتىنۋ، يمپورت-ەكسپورت سالاسى قاتار ىلگەرىلەپ، قۇرىلىمى ساپالانىپ، جارقىن تۇيىندەر ارت ـ ارتىنان جارىققا شىقتى. قارجى قوسۋ جاعىنان الىپ قاراعاندا، 2013 ـ جىلدان 2021 ـ جىلعا دەيىن تۇتاس قوعامدىق تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى شامامەن 409 تريلليون يۋان بولىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن% 7.8 ارتقان؛ تۇتىنۋ جاعىنان قاراعاندا، 2021 ـ جىلى قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسى 44 تريلليون 100 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، 2012 ـ جىلداعىدان 1.1 ەسە، جىلىنا ورتا ەسەپپەن 8.8 % ارتقان.

 

 ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ ورىنباسار مينيسترى شىڭ چيۋ-پيڭ بىلاي دەدى: تۇتىنۋ سالاسى-كوپ جىلدان بەرى ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ ٴبىرىنشى قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدى. قۇرىلىم ۇزدىكسىز ساپالاندى، 2021-جىلى كىسى باسىنا تۋرا كەلەتىن قىزمەت وتەۋ سيپاتىندىق تۇتىنۋدىڭ تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ كورسەتكىشىندەگى سالىستىرماسى % 44.2 بولىپ، ءار مىڭ ادامعا تۋرا كەلەتىن اۆتوموبيل مولشەرى 2012-جىلداعىدان 1.4 ەسە ارتتى.

 

يمپورت ـ ەكسپورت جاعىنان قاراعاندا، 10 جىلدان بەرى زات ساۋداسىنىڭ يمپورت ـ ەكسپورت مولشەرى ٴۇرتىس تىڭ دەڭگەيگە جەتىپ، 2012 ـ جىلعى 24 تريلليون 400 ميلليارد يۋاننان بىلتىر 39 تريلليون 100 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، ارتۋ مولشەرى 14 تريلليون 700 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، حالىقارالىق بازارداعى ۇلەسى 2012 ـ جىلعى %10.4 تەن بىلتىرعى %13.5 كە كوتەرىلىپ، دۇنيە جۇزى زات ساۋداسىنداعى ٴبىرىنشى ٴىرى ەلدىك ورنىمىز اناعۇرلىم بەكەمدەلدى. 

 

كەدەن باس مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ ليڭجۇن بىلاي دەدى: 10 جىلدان بەرى سىرتقى ساۋدانىڭ تيجارات تۇلعاسى 1.7 ەسە ارتىپ، سىرتقى ساۋدانىڭ دوستار شەڭبەرى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول بويىنداعى ەلدەرمەن ساۋدا ۇزدىكسىز ىركىلىسسىزدەنىپ، ەل ىشىندەگى وڭىرلىك ورنالاستىرۋ اناعۇرلىم ساپالاندى. 

 

وتكەن 10 جىلدا دۇنيە جۇزىندەگى كوپ قولدى تاۋار بازارىنىڭ تولقۋى تولاستامادى، استىقتى ورنىقتىرىپ، ەنەرگيامەن حاۋىپسىز، ورنىقتى قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋ-توتەنشە ماڭىزدى. ەلىمىزدىڭ استىق ٴوندىرىسى ٴۇرتىس 7 جىل ٴبىر تريلليون 300 ميلليارد جىڭنان استام بولىپ، استىقپەن نەگىزىنەن ٴوزىن-ٴوزى قامداۋدى، استىقتىڭ مۇلدە حاۋىپسىزدىگىن جۇزەگە اسىردى.

 

پارتيانىڭ 18 – قۇرىلتايىنان بەرى، شي جينپيڭنىڭ ەكونوميكا يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىندە ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىندا تاريحي تابىسقا قول جەتىپ، تاريحي وزگەرىس تۋىلدى، دۇنيە جۇزىندەگى ەكىنشى ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعا، ەكىنشى ۇلكەن تۇتىنۋ بازارى، جاساۋ كاسىبىندەگى ٴبىرىنشى ءىرى ەل، زات ساۋداسىنداعى ٴبىرىنشى ءىرى ەل، شەتەل اقشاسى قورىنداعى ٴبىرىنشى ءىرى ەلدىك ورنىمىز اناعۇرلىم بەكەمدەلدى جانە جوعارىلادى. بولاشاققا بەت العاندا، جۇڭگو ەكونوميكاسى ۇزدىكسىز ۇدىرە تارتىپ، نىق قاداممەن العا باسىپ كەلەدى. مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورمالاۋ كوميتەتى ماكرولىق ەكونوميكانى زەرتتەۋ ورنى ەكونوميكا بولىمشەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋ سا بىلاي دەدى: اماليات مىنانى دالەلدەدى جانە جالعاستى دالەلدەي تۇسەدى-شي جينپيڭنىڭ ەكونوميكالىق يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جۇڭگو ەكونوميكاسى سىندى الىپ كەمە جاڭا جورىقتا تولقىن جارا العا ىلگەرىلەپ، نىق قاداممەن الىسقا جول تارتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ تىڭ شۇعىلاسىن جاراتادى.

 

 

اۋدارعان: شالقار قازەز ۇلى