جاڭا وقۋ ماۋسىمىنىڭ باستالۋىنا ٴالى ەكى اپتا بار، چيڭحۋا داشۋەسىنە قاراستى ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىسى لي سىرۇي جونىنەن العاندا، بۇل جازدىق دەمالىستا ۇيرەنۋدى بوساڭسىتۋعا بولمايدى، ويتكەنى ول دەرەۋ ورتالاۋ مەكتەپتىڭ 3 - جىلدىعىنا شىعادى. 7 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى ورتا مەكتەپ العاشقى ەمتيحانى اياقتادى، 7 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى مەكتەپ جيڭشي بايىرعى كوشەسىنە جاياۋ بارۋعا ۇيىمداستىردى، بۇل ورتالاۋ 3 ـ جىلدىققا قادام باسقالى وتىرعان وقۋشىلار جونىنەن ايتقاندا جاڭا باسقىشقا كوتەرىلەر الداعى باستاما ەسەپتەلەدى. وسىدان كەيىن لي سىرۇي جازدىق دەمالىس جوسپارلارىن دەربەس ورنالاستىرا باستادى.

    لي سىرۇي بىلاي دەدى: مەن وسى جازدىق دەمالىستا جۇڭگو تاريحىن وقۋ ۋاقىت كەستەسىن، سونداي ـ اق كوپتەگەن ساياسي ساباق وقۋ وي جوبا كارتاسىن جاسادىم. ٴتىل-ادەبيەت مۇعالىمى دە ٴارىپ جازۋعا جاتتىعۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن دارىپتەپ كەلەدى، مەن دە وسى ۋاقىتتان پايدالانىپ جازۋدى ٴتىپتى دە ادەمى جازۋعا جاتتىققىم كەلەدى.

    2018 – جىلى بەيجيڭ ورتا مەكتەپ ەمتيحانى رەفورماسىندا تۇڭعىش رەت « 3 + 3 » تاڭداۋ ەمتيحان بەرۋ ۇلگىسى اتقارىلدى. قالاي وقىتۋ تاسىلىندە جانە قالاي وقۋ تاسىلىندە تۇگەلدەي رەفورما جاسالدى. بيىل ەكىنى قىسقارتۋ اتقارىلعاننان كەيىنگى تۇڭعىش رەتكى ورتا مەكتەپ ەمتيحانى الىنعاندىقتان، جۇرت نازارىن ايرىقشا اۋداردى. چيڭحۋا داشۇەسىنە قاراستى ورتا مەكتەپ باستىعىنىڭ ورىنباسارى شۇي ۋىنبيڭ ٴبىر كلاستىڭ ماتەماتيكا ساباعىن وقىتادى،ول ماتەماتيكانى قالاي وقىتۋ كەرەكتىگىن ايالداعاندا، الگەبرانى مىسالعا الا سويلەدى . شۇي ۋىنبيڭ بىلاي دەدى : مىسالى، فونكتسيالىق سانداعى قالدىق ساندى ايتار بولساق، بەلگىلى ٴبىر بولگىشكە بولگەن سايىن سوعان ۇقساس قالدىق سان قايتالانا، جالعاسا، ۇلاسىپ ۇزارا بەرەدى، وقۋشىلارعا مادەنيەت ٴداستۇر ساباعىن وسىنداي فورمامەن وتۋگە بولادى.

    بەيجيڭ جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى رەفورماسى 2020–جىلدان باستالدى. شۇي ۋىنبيڭ قازىرگى جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى ۇلگىسىن «وقۋشىلار دەربەس تاڭداۋى» دەپ جيناقتادى.

    شۇي ۋىنبيڭ بىلاي دەدى: وقۋشىلاردى ساحنانىڭ تورىنە شىعارۋ كەرەك، بۇرىنعى كەزدە وقۋشىلار جالپىلىق قوعامدىق پاندەردى، جالپىلىق جاراتىلىستىق پاندەردى، وسى ەكى ٴپاندى عانا ىرىقسىز تۇردە تاڭدايتىن بولسا، ال، قازىر، ولار 20 ٴتۇرلى ٴپان تاڭداۋىنا بولادى، اتاپ ايتقاندا، «دەربەس تاڭدايدى»، ٴاربىر وقۋشىنىڭ ەرەكشەلىگى، ونىڭ ساباق تالعامى، ولار جاساعان ساباق كەستەسى ٴبارى-ٴبارى دە ۇقسامايدى.

    وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا «بەيجيڭ قالاسىنىڭ مىندەتتى وقۋ – اعارتۋ، دەنە تاربيە جانە دەنساۋلىق تەكسەرۋ، باعالاۋ جوباسى» رەسمي جاريالاندى، رەفورمادان كەيىن بەيجيڭ قالاسىنىڭ ورتا مەكتەپ ەمتيحانىندا دەنە تاربيە ٴنومىرى 70 ءنومىر بولىپ، 4–، 6–، 8–جىلدىقتاردا وتپەلى بارىستىق باعالاۋ وسىعان سايكەس باستالدى. شۇي ۋىنبيڭ بىلاي دەپ قارايدى : وسىنداي ٴار ٴبىر ناقتى وقىتۋ رەفورماسى مەن وزگەرىستەرىن ۇشتاستىرعاندا عانا دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ ىرگە تاسى اناعۇرلىم بەكەمدەلە تۇسەدى.

    شۇي ۋىنبيڭ بىلاي دەدى: جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىمەن عانا شەكتەلمەۋ كەرەك، ول تەك ٴومىردىڭ ٴبىر باسقىشى عانا، ٴبىز وقۋشى تاربيەلەگەن كەزدە، ولاردىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىن تياناق ەتۋىمىز كەرەك. ويداعىداي ٴبىلىم تابيعي بارىس، وقۋشىلاردى ٴومىر بويى ۇيرەنەتىن، اقاۋسىز ارەكەتتەنەتىن، ماسەلەنى شەشە الاتىن، ەڭ ماڭىزدىسى، قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاي الاتىن ادام ەتىپ تاربيەلەپ شىعۋ كەرەك، ٴبىز تاربيەلەگەن وقۋشىلاردا قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك ساناسى، وتباسى، وتان سۇيىسپەنشىلىگى بولۋ كەرەك.

اۋدارعان: قاناتبەك جۇماباي ۇلى