وبال-اي، تاماقتى وسىلاي ىسىراپتاسا بولا ما

1-ايدىڭ اياق شەنى، شاڭحايداعى ءبىر جوعارى دارەجەلى اسحانا، قوناقتار تاماقتانىپ بولعان سوڭ، داستارقاندا تاعى تالاي تاماق اسىپ قالدى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حۋ جيەفي تۇسىرگەن.

جۋىق جىلداردان بەرى، استىقتى ۇنەمدەۋ، تاماقتى قالدىرماي جەۋدى دارىپتەۋ قوعامدىق ورتاق تانىمعا اينالعان. الايدا، «شينحۋا شولۋىنىڭ» ءتىلشىسى كوكتەم مەرەكەسىنىڭ الدى-ارتىندا شاڭحاي، سانشي، گۋاڭدۇڭ قاتارلى كوپتەگەن جەردە تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە، توي-تومالاق، ساۋدالىق قوناعاسى، ساۋلەتتى قوناق ءۇي سياقتى ورىنداردا، ءىشىپ-جەمدەگى ىسىراپشىلدىق ءالى دە اۋىر ەكەندىگىن بايقادى.

1

توي-تومالاق، تالعامالى تاعام (داياشىسىز تاعام)، ساۋلەتتى قوناق ءۇي قاتارلىلار ىسىراپشىلدىقتاعى «اۋىر اپاتتى رايونعا» اينالعان

ءتىلشى جۋىقتا شاڭحاي، سانشي، گۋاڭدۇڭ قاتارلى جەرلەردەگى جوعارى دارەجەلى قوناق ۇيلەر مەن اسحانالاردان احۋال ۇعىسقاندا، ازىق-تۇلىكتىڭ ىسىراپ بولۋ جايتى ءالى دە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعاندىعىن كوردى. مۇندا توي-تومالاق پەن تالعامالى تاعامدار ىسىراپشىلدىقتىڭ «اۋىر اپاتتى رايونىنا» اينالعان، سونىڭ ىشىندە، باتىسشا بالكۇلشەلەر مەن سالقىن سايلەردىڭ ىسىراپ بولۋ مولشەرى ەڭ جوعارى ەكەن.

ءتىلشى جۋىقتا شاڭحاي ميڭتيان الاڭى ۋاندا قوناق ءۇيىنىڭ تالعامالى تاعام اسحاناسىنان، داستارقان جياتىن ۋاقىت تاياپ قالعان بولسا دا، قوناقتار تاماق سالىپ الاتىن ورىندا ءالى ادام ايتقىسىز تاماق تۇرعاندىعىن كوردى. بۇل عانا ەمەس-اۋ، تۇتىنۋشىلار تۇرىپ كەتكەن ۇستەلدەردە اسىپ قالعان تاماق تا از ەمەس ەكەن. وسى تالعامالى تاعام اسحاناسىنىڭ قىزمەتكەرى تىلشىگە بىلاي دەدى: اسىپ قالعان تاماقتى سول كۇنى تۇگەل توگىپ تاستايمىز، 2-كۇنگە قالدىرىلمايدى. ازىق-تۇلىكتەگى ىسىراپشىلدىقتى ازايتۋ ءۇشىن، قوناق ءۇي جايشىلىقتا ازىق-تۇلىك ماتەريالىن قونالقىعا تۇسكەن ادامنىڭ سانىنا قاراي ساتىپ اكەلەدى، الايدا، قانشا ادام تاماقتانارىن ءداپ باسىپ مەجەلەۋ مۇمكىن بولماي وتىر. 

ءتىلشى جۋىقتا سانشي ولكەسى تاييۋان قالاسى شياۋديان رايونى حۋايۋان قوناق ۇيىندەگى ءبىر تويعا باردى. زالعا 30 نەشە ۇستەل تىزىلگەن بولىپ، سيلى قوناق تولىپ كەتكەن. توي اقىرلاسۋعا تاياعاندا، قوناقتار بىرتىندەپ تاراي باستادى. ال، ءىشىپ-جەمدەگى ىسىراپشىلدىق اسا اۋىر بولىپ، ۇستەلدىڭ ۇشتەن ەكىسىندە، تاماقتىڭ 70 پايىزى اسىپ قالدى. تەك ايىرىم سانداعى قوناقتار ءسۇرى بالىق سياقتى تەڭىز ونىمدەرىن الىپ قايتقانى بولماسا، بۋدا پىسىرىلعان تاۋىق ەتى، كەسپە، بۋنان قاتارلىلاردىڭ بارلىعى قالا بەردى، پەشەتى اشىلعان، ازعانا ىشىلگەن جەمىس شىرىندارى دا ۇستەلدە قالىپ قويدى.

ال، گۋاڭجوۋداعى ءبىر تەڭىز ونىمدەرى اسحاناسىندا ءتىلشى مىنا ءبىر جايتكە كۋا بولدى: توي اياقتاعان سوڭ، كەي قوناقتار نەگىزگى تاعامدار مەن اراق-شاراپ، سۋسىندىقتاردى الىپ كەتكەن بولسا دا، تۇتاس پىسىرىلعان تاۋىق ەتى، بۋعا بىقتىرىپ پىسىرىلعان بالىق سياقتى تاعامداردىڭ كوبى ۇستەلدەگى ورنىندا قالدى.

سانشيدەگى ءبىر قوناق ءۇيدىڭ قىزمەتكەرى بىلاي دەدى: باسىنا ءۇي تىگىپ، باۋىرىنا قازان اسۋ ءارقانداي ادامنىڭ ومىرىندە ءبىر كەلەتىن كەلەلى ءىس عوي، سوندىقتان دا توي قۋانىشىنا الىس-جۋىقتاعى تۋىس-تۋعان، دوس-جارانىن تۇگەل شاقىرادى. توي دەسە قۋ باس تا دومالايدى دەگەندەي، جالپى جۇرت جيىلاتىن ۇلى ءدۇبىرلى قيمىلدا قاراۋلىق قىلۋعا قايدان بولسىن؟ توي يەسى بەت-بەدەل ءۇشىن بولسا دا، داستارحاندى كەڭىنەن جايىپ، تويىن استا-توك وتكىزۋگە تىرىسادى. وسىنى ەسكەرگەن اسحانامىز قاريدارلاردى ءبىر ۇستەلى 1888 يۋاننان 5888 يۋانعا دەيىن تۇراتىن ۇقساماعان باعاداعى توپتاما تاعامدارمەن قامداپ وتىر. مۇنان سىرت، تۇتىنۋشىلاردىڭ توپتاما تاعام بۇيىرتپاي، جەكەلەي تاپسىرىس بەرۋىنە دە بولادى، مۇنداي ۇستەلدەردىڭ ەڭ جوعارعى باعاسى تۇراقتاندىرىلمايدى. باعاسى ءبىرشاما قىمبات توپتاما تاعامداردا پلوتۆا بالىق، ءداۋ قىسقىش، فوتياۋچياڭ قاتارلى قۋىرماشتار بار. ءار ۇستەلگە 8 سالقىن ساي، 10 ىستىق ساي شىعارىلادى. توي بولعان سايىن، تاماق ىسىراپ بولۋ جايتى تۋىلادى، قوناقتار توي تاعامىن مۇلدە تۇگەتە المايدى.

1-ايدىڭ ورتا شەنى، شاڭحايداعى ءبىر تالعامالى تاعامجاي، داستارقان جياتىن ۋاقىت تاياپ قالدى، الايدا، تۇتىنۋشىلار تاماق سالىپ الاتىن تەكشەدە، اسىپ قالعان تاعام از ەمەس. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى حۋ جيەفي تۇسىرگەن.

2

ىسىراپشىلدىقتىڭ كوبى «بەت-بەدەل» ماسەلەسىنەن كەلىپ شىعادى

تۇتىنۋشىلاردىڭ ايتۋىنا قارعاندا، تويداعى ىسىراپشىلدىق نەگىزىنەن «بەت-بەدەل» ماسەلەسىنەن كەلىپ شىعادى ەكەن. سانشيدەگى توي داستارحانىن جايعالى وتىرعان رىن مىرزا شىنىن ايتتى: تاعامنىڭ ىسىراپ بولعانىنا مەنىڭ دە ءىشىم اشيدى، الايدا، داستارحاندى استا-توك دايىنداماسام، ەلدىڭ سوگىپ كەتۋىنەن، ءسوز قىلۋىنان قورقام. ۇيلەنۋ ومىردەگى ەڭ ۇلكەن ءىس، مەن دە ەل قاتارىنان قالماي، ادەت-عۇرىپ بويىنشا ءىس كورۋىم كەرەك، اسىپ قالسا وقاسى جوق، جەتپەي قالماسا بولدى،ـ دەدى ول قىنجىلعان بەينەدى.

مۇنان تىس، ساۋدالىق قوناعاسىداعى ىسىراپشىلدىق تا ابىروي ساقتاۋ ءۇشىن بولادى. كەي تۇتىنۋشىنىڭ تىلشىگە ايتۋىنشا، قوناق يەسى قوناقتاردىڭ «سىعان»، «تۇك كورمەگەن» دەۋىنەن قورقىپ، قالعان تاماقتى الىپ قايتپايدى ەكەن؛ ال، قوناقتار ءوزى اقشا تولەمەگەندىكتەن، سۋماڭداپ ءجۇرۋىمنىڭ ءجونى جوق دەپ قارايدى.

1-ايدىڭ ورتا شەنىندە، شانشيدىڭ تاييۋان قالاسىنداعى ٴبىر اسحانادا اسىپ قالعان تاماقتار(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى شىن فىڭ فوتوسى)

ءتىلشى مىنالاردى بايقادى: اسحانالاردا جارتى قۋىرماش بۇيىرتۋ، جالعىز كىسىلىك تاعام، الىپ قايتاتىن قوراپتى تاعام قاتارلىلار الدە قاشان جولعا قويىلىپ، اس-سۋ كاسىبىندە استىقتى ۇنەمدەۋدەگى ءونىمدى تاسىلگە اينالسا دا، مۇنى ساۋلەتتى قوناقجايلاردا جالپىلاستىرۋ تىم قيىن ەكەن. ساۋلەتتى قوناق ۇيلەردە قىزمەت وتەۋ ساپاسى، ورتا قاتارلىلارعا ءبىر تۇتاس ولشەم قويىلاتىندىقتان، استىقتى ۇنەمدەۋ تۋرالى ۇگىت قاعازدارىن جاپسىرۋعا كەلمەيدى، داياشىلار دا ۇنەمشىلدىك تۋرالى ناسيحات ايتا المايدى.

مۇنان تىس، ءتىلشىنىڭ بايقاۋىنشا، وتە از سانداعى ادامدار مول ءىشىپ، مول جەپ، توگىپ-شاشۋدى اتاق-ابىرويدىڭ، تۇتىنۋ ورەسى جوعارىلىعىنىڭ بەلگىسى دەپ قارايدى ەكەن ءارى قالاي تۇتىنۋ ءوز ەركىمدە، ەلدىڭ نەسى بار دەيتىن كورىنەدى.

شاڭحايداعى ءبىر 5 جۇلدىزدى قوناق ءۇيدىڭ اس-سۋ ءبولىمىنىڭ ديرەكتورى جاڭ مىرزا بىلاي دەدى: مۇندا كەلەتىندەر نەگىزىنەن جوعارى كىرسىتى تۇتىنۋشىلار، ولار اقشانىڭ بەتىنە قارامايدى. ال، ءبىز ۇنەمشىلدىك تۋرالى ايتا باستاساق، توتەنشە مەزى بولادى. سوندىقتان، قوناق ءۇيدىڭ وبرازىنا ىقپال ەتە مە دەگەن الاڭمەن اۋىز باعامىز.

3

كوزقاراستىڭ جاڭالانۋىن جەبەپ، زاڭنىڭ تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك

جۇڭگو قوناقجاي قوعامىنىڭ باستىعى چىن شينحۋا قاتارلى كاسىپتىك قايراتكەرلەردىڭ قاراۋىنشا، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ ساياساتىنىڭ رەتتەلۋىنە بايلانىستى، كەزەكتە جەر-جەردىڭ اس-سۋ كاسىبى قايتا جاندانىپ كەلەدى، وسى بايلانىسپەن، ءىشىپ-جەمدەگى ىسىراپشىلدىق تا قايتا بەلەڭ بەرگەن. ۇنەمشىلدىك تانىمىن ونان ارى تەرەڭدەتىپ، استىق ىسىراپشىلدىعىن، ءسوزسىز، ازايتۋ كەرەك.

ءىشىپ-جەمدەگى ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرۋدىڭ تەتىگى ادامداردىڭ كوزقاراسىن جاڭالاۋدا. گۋاڭدۇڭ ولكەلىك اس-سۋ قىزمەت وتەۋ كاسىپتىك قوعامىنىڭ باس حاتشىسى چىن گاڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: اناعۇرلىم كوپ تۇتىنۋشىعا مىنانى ۇقتىرۋىمىز كەرەك، ۇنەمشىل، ۇيلەسىمدى تاماقتانۋ ادەتىن جەتىلدىرۋ اقشا ۇنەمدەۋ ءۇشىن عانا ەمەس، وناندا ماڭىزدىسى ول ـ قازىرگى قوعامدا اقىلدىلىقتىڭ، مادەنيەتتىلىكتىڭ بەينەسى. بۇكىل قوعامدا ۇنەمشىلدىك داڭق، ىسىراپشىلدىق ارسىزدىق دەيتىن سالتتى قالىپتاستىرماق بولادى ەكەنبىز، مەكتەپتەر مەن وتباسىندا، ءتىپتى، كاسىپورىندار مەن مەكەمەلەردە دە ۇگىت تەبىنىن ارتتىرۋىمىز كەرەك. 

ءتىلشىنىڭ ۇعىسۋىنا قاراعاندا، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ازىق-تۇلىك ىسىراپشىلدىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭى» 2021-جىلى 4-ايدان باستاپ اتقارىلعان بولىپ، قاتىستى باسقارۋشى تاراۋلارعا، اس-سۋ قىزمەت وتەۋ تيجاراتىمەن شۇعىلدانۋشىلارعا، اس-سۋ جەتكىزىپ بەرۋشى تەكشەلەرگە، جەكەلەرگە تۇگەل ازىق-تۇلىك ىسىراپشىلدىعىنان ساقتانۋ جايلى ناقتى تالاپتار قويعان. ماسەلەن، ءولىم-ءجىتىم، توي-تومالاق، دوستار، تۋىستار اراسىنداعى تۇرلىشە باس قوسۋلار، ساۋدا قيمىلى سياقتىلاردا، ۇيىمداستىرۋشىلار مەن قاتىناسۋشىلار تاماقتى لايىقتى دايىنداۋى، لايىقتى بۇيىرتۋى، مادەنيەتتى، اقاۋسىز تاماقتانۋى كەرەك دەلىنگەن. 

سانشي داشۋەسى فيلوسوفيا-سوتسيولوگيا شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى شيڭ يۋاننىڭ قاراۋىنشا، قوعامدىق پسيحولوگيا تۇرعىسىنان الىپ ايتقاندا، كوپتەگەن تۇتىنۋشى جايشىلىقتا توپتىق مادەنيەتتىڭ ىقپالىنا ۇشىراپ، «ەلىڭ قالاي بولسا، بوركىڭ سولاي» دەيتىن ويمەن ەل قاراسىنا ەرىپ، جۇرتشىلىقپەن ۇقساس تۇتىنۋ ءتاسىلىن تاڭدايدى. قاتىستى تاراۋلار مەن مەديالار جۇرتتى ۇنەمشلدىك تانىمىن ورناتۋعا، اقىلدىق تۇتىنۋدى قاستەرلەۋگە جەتەلەۋى كەرەك. ال، قاتىستى زاڭداردىڭ اتقارىلۋى، زاڭدىق باقىلاۋ قىزمەتى دە ەگجەي-تەگجەيلى ىلگەرىلەتىلۋى كەرەك. 

چىڭ گاڭ بىلاي دەدى: توي-تومالاقتاعى ازىق-تۇلىكتىڭ ىسىراپ بولۋى بۇرىننان كەلە جاتقان قيىن ماسەلە، بۇل ماسەلەنى شەشۋدە، تۇتىنۋشىلارعا بولعان ۇگىتتى كۇشەيتۋمەن بىرگە، كاسىپورىندارعا ساياتىن كەي ماسەلەنى كاسىپورىن جاعى شەشۋى كەرەك. 

اۋدارعان: نۇرگۇل قۇمارقان قىزى

来源：新华网

翻译：努尔古丽

编辑、制作：阿依娜